Βασίλης Παπαγεωργίου, Μοναχική ανθοφορία: Μέρες χωρίς κορώνες. Thessaloniki, Saixpirikon Editions, 2020, Poems and photographs.
…
Βασίλης Παπαγεωργίου, Δημήτρης Δημητριάδης: Χώρα, σώματα, λέξεις. Thessaloniki, Saixpirikon Editions, 2020, photoessay.
…
Βασίλης Παπαγεωργίου, Ωραίες ψυχές. Thessaloniki, Saixpirikon Editions, 2019. Short dog monologues.
…
Βασίλης Παπαγεωργίου, Αϋπνία. Με προμετωπίδα της Lo Snöfall. Θεσσαλονίκη: Σαιξπηρικόν, 2017.
(Vasilis Papageorgiou, Insomnia. With a frontispiece by Lo Snöfall. Thessaloniki: Saixpirikon, 2017.)
Σωτηρία Καλασαρίδου
Δρ. Λογοτεχνικής Εκπαίδευσης του Α.Π.Θ. – Κριτικός Λογοτεχνίας.
Περιοδικό Το Κοράλλι 16, Μάρτιος 2018.
«Περιδιαβαίνοντας στην Αϋπνία του Κόσμου»:
Βασίλης Παπαγεωργίου, Αϋπνία,
Σαιξπηρικόν (Οκτώβριος 2017).
«[…] Η εικόνα της ευτυχίας που φέρουμε χρωματίζεται εξ ολοκλήρου από τον καιρό στον οποίο μας έχει τάξει η πορεία της ύπαρξής μας. […] Με άλλα λόγια η παράσταση της ευτυχίας φέρει αναπόφευκτα την παράσταση της λύτρωσης. […] Ο χρονικογράφος που αφηγείται τα συμβάντα δίχως να διακρίνει τα σημαντικά από τα ασήμαντα συμμορφώνεται με την αλήθεια, σύμφωνα με την οποία τίποτε απ’ όσα συνέβησαν κάποτε δεν πρέπει να θεωρείται χαμένο για την ιστορία»[1]. Το απόσπασμα που έχω θησαυρίσει προέρχεται από το πολύ γνωστό βιβλίο του Walter Benjamin “Über den Begriff der Geschichte” («Για την έννοια της ιστορίας») και θα μπορούσε να αποτελεί μια κριτική προσέγγιση για το προσφάτως εκδοθέν (Οκτώβριος 2017) από τις εκδόσεις Σαιξπηρικόν βιβλίο του Βασίλη Παπαγεωργίου που φέρει τον τίτλο Αϋπνία. Ο χωροχρόνος στον Παπαγεωργίου επικαθορίζεται από την τοπιογραφία, όπως τη βιώνει ο περιπατητής, ο στοχαζόμενος flaneur, ο επίμονος παρατηρητής των καθημερινών στιγμών με σκοπό τη διακρίβωση όλων εκείνων των χαρακτηριστικών που μετατρέπουν τις καθημερινές συνήθειες σε κομψοτεχνήματα του βίου. Ταυτόχρονα όμως, η έννοια του χωροχρόνου δεν διαθλάται ακαθόριστα στα κείμενα αλλά συγκεκριμενοποιείται τοπικά και χρονικά από τον συγγραφέα, καθώς κατατίθενται στον αναγνώστη με τη μορφή ημερολογιακής γραφής. Οι τόποι του περιηγητή – από τη Θεσσαλονίκη, την Αθήνα και τη Λέσβο μέχρι τη Βοστόνη, το Σαν Φρανσίσκο και το Βέξιε – αλλά και ο χρόνος με τη μορφή του ημερολογιακού έτους – τιτλοφορούν κάθε ένα από τα κείμενα. Έτσι ο χωροχρόνος ως έννοια στο παρόν βιβλίο επιτελεί θα λέγαμε μια διττή αντιστικτική λειτουργία, κομίζοντας ταυτόχρονα δύο πυκνώσεις: μετατρέπει αφενός το φαινομενικά επουσιώδες βίωμα σε καίριο καταλύτη της αφήγησης, υπηρετώντας και διασφαλίζοντας ταυτόχρονα τη λογοτεχνικότητα των κειμένων, ενώ την ίδια στιγμή επιχειρεί και καταφέρνει να συγκεράσει τις έννοιες του βιώματος και της μνήμης με σκοπό την αμοιβαία και αμφίπλευρη διάσωσή τους. «Και ότι ο κάθε χώρος, οι τόποι, τα σώματα, είναι το δώρο του χρόνου. Και το αντίστροφο, σε άλλες εναρμονίσεις […]», γράφει ο συγγραφέας. Γνωρίζοντας τις παγίδες που ελλοχεύει το ολισθηρό πεδίο των λογοτεχνικών ταξινομήσεων θα τολμούσα να ισχυριστώ πως η κυοφορία του βιώματος από τη μνήμη γεννά εν προκειμένω την ανάμνηση που ερείδεται στους τόπους και τις χρονικότητες, προικοδοτώντας την αφήγηση με έναν υβριδικό χαρακτήρα που ειδολογικά παλινδρομεί ανάμεσα στην ημερολογιακή γραφή και τη μαρτυρία, την ταξιδιωτική λογοτεχνία και τη στοχαστική γραφή.
Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που ο ρόλος των πέντε αισθήσεων είναι νευραλγικός και στα παρόντα κείμενα του Παπαγεωργίου. Τα χρώματα, οι μυρωδιές, οι γεύσεις, οι υφές και οι ήχοι καλύπτουν όλο το φάσμα τους, δεν επιτελούν απλώς τη διέγερση του αναγνώστη αλλά υπηρετούν τη σωματοποίηση των εννοιών ή αντίστροφα την εννοιολόγηση της ύλης, όπως επί παραδείγματι συμβαίνει με την κεντρομόλο έννοια που διατρέχει συνεκτικά τα κείμενα του βιβλίου, την αϋπνία. Ας επιχειρήσουμε να την εξετάσουμε εντελέστερα μέσα από απανθίσματα του βιβλίου. Διαβάζουμε: «Η αϋπνία του ήταν ένα χέρι πάνω στην πλάτη του. Η ζέστη από το άγγιγμά του διαχεόταν σε όλο του το σώμα του, τον έκανε να συνεχίζει να περπατά, και καθώς περπατά να αιωρείται όποτε το επιθυμούσε, και καθώς αιωρείται λίγο ή πολύ πάνω από το έδαφος να απορροφά ό,τι γίνεται γύρω του και μακριά του, οι μνήμες να βουίζουν στο κεφάλι του και μετά να σβήνουν εντελώς, αφήνοντάς τον μέσα σε ένα λευκό νέφος ύπαρξης και ανυπαρξίας, για λίγο, με μια παράξενη, αντιφατική αίσθηση αιωνιότητας, μέσα στην οποία τον απορροφούσε η διάθεση για περισσότερα από αυτά που μπορούσαν να διευρύνουν οτιδήποτε ήταν ήδη καταφατικό». Και σε ένα άλλο δεύτερο σημείο: «Η αϋπνία του δεν είναι ποτέ άοσμη, αλλά δεν βρίσκει ότι έχει και συγκεκριμένη μυρωδιά. Είναι αναμφίβολα πιο εύκολο να πει ότι είναι γεμάτη από ένα δικό της φως, μερικές φορές, αν όχι συχνά, ιδιοσυγκρασιακό, σαν να φωτίζουν τον ουρανό δυο αστραπές συγχρόνως σε δυο διαμετρικά αντίθετα σημεία του ουρανού. Χωρίς να ακούγεται κεραυνός, χωρίς ποτέ να πέφτει».
Ο Ζέμπαλντ, ο Άσμπερυ, ο Τράνστρεμερ και ο Βαλτινός είναι μερικές από τις κεντρικές πρωταγωνιστικές φιγούρες των κειμένων στο παρόν βιβλίο ή ακόμη ακριβέστερα θα μπορούσε να ειπωθεί πως το έργο των εν λόγω συγγραφέων παρίσταται μέσα στα κείμενα της Αϋπνίας, έχοντας αναπτύξει μεταξύ τους μια σχέση διαλεκτική. Ο Παπαγεωργίου καταθέτει εν είδει αναμνηστικών στοχασμών τις αναγνωστικές του προσλήψεις που οι περισσότερες έχουν έντονα ανθρωπολογικό χαρακτήρα. Το παιχνίδι με τη γλώσσα και τις λέξεις και βέβαια και οι νεολογισμοί του συγγραφέα ερείδονται φιλοσοφικά και κατ’ επέκταση ιδεολογικά στην αποδομιστική θεωρία, όπως μας την κληροδότησε ο Ζακ Ντεριντά. Πώς θα μπορούσαμε συνοπτικά να αποδώσουμε και να κατονομάσουμε ορισμένα από αυτά τα χαρακτηριστικικά; Αποφαντικός λόγος, νοηματικές αντιφάσεις που οδηγούν σε νοηματικές συγκλίνουσες, λεκτικές αντινομίες, συνάφεια του επιχειρήματος με τη συγκινησιακή αλληλουχία, εκφραστική οικονομία. Διαβάζουμε: «Μια καταφατική αϋπνία, στη διάρκεια της οποίας οι σκέψεις του είναι διαυγείς μέσα στο αμυδρό σκοτάδι, ένα απαλό ναι που ακούγεται σαν βόμβος πότε μελωδικός και αρμονικός, πότε τραχύς, άνισος και ενοχλητικός, ο βόμβος της ωραίας ψυχής».
Όλα όσα προαναφέρθηκαν, συνηγορούν υπέρ της ανάδυσης μιας σχέσης ένταξης, ρήξης και εντέλει επανένωσης ανάμεσα στα συστατικά εννοιολογικά στοιχεία του κειμένου. Τούτο σημαίνει πως οι όποιες αποφαντικές σημασιολογικές μονάδες υπάρχουν μετατρέπονται, συναιρούμενες, σε νοητικές συσσωματώσεις με θετικό πρόσημο. Έτσι η έννοια της κατάφασης διατρέχει συνεκτικά όλα τα κείμενα του βιβλίου, αποτελώντας τον κεντρικό ιδεολογικό κορμό πάνω στον οποίο δομούνται οι αφηγήσεις. Γίνεται το εργαλείο με το οποίο ο συγγραφέας επιτυγχάνει να φιλτράρει και να εξουδετερώσει όλους τους αρνητικούς δείκτες, και να καταφέρει να αφαιρέσει τα αρνητικά πρόσημα από έννοιες, καταστάσεις, περιγραφές, στοχασμούς και συναισθήματα, καταθέτοντας ένα έργο που μελετά τον άνθρωπο ό,τι προορίζεται γι’ αυτόν. Θα κλείσω κάπως ιδιότυπα με ένα μικρό απόσπασμα που το έχω ξεχωρίσει τόσο γιατί τεκμηριώνει εντελέστερα όσα ειπώθηκαν πρωτύτερα όσο και γιατί δύναται να εγείρει μηχανισμούς σκέψης και συγκίνησης, αναφορικά με μια οικουμενική αϋπνία που δεν γνωρίζει σύνορα, έθνη, μήκη και πλάτη, γλώσσες και πολιτισμούς. Διαβάζουμε: «Σε μικρή απόσταση στην άλλη μεριά του δρόμου, μέσα από τα κάγκελα πάνω στον τούβλινο περίγυρο, η μεγάλη έπαυλη Αλλατίνη στο βάθος του τεράστιου κήπου ανάμεσα στα ψηλά, γερασμένα και αφρόντιστα πεύκα. Διασχίζει γειτονιές των Εβραίων που από τον καιρό του Αριστοτέλη έκαναν καθημερινά τον ίδιο περίπατο, οι Εβραίοι που πρέπει να επιστρέψουν στην πόλη και πάλι, στην πόλη που πρέπει να τους δοθεί πίσω, η απουσία τους, η απουσία των μνημείων τους, των μνημάτων τους, η απουσία της μνήμης τους να αποκτήσουν παρουσία, η ανεξήγητη σιωπή στην οποία κλείστηκαν από ένοχους και αθώους, σκόπιμα ή από άγνοια, να εξηγηθεί. Σκέφτηκε να περάσει απέναντι, αλλά δεν το έκανε. Ήθελε να πάει πιο κοντά, κάπου σε κάποιον, να νιώσει την ένταση ή την οικειότητα του πλησιάσματος. Πόσο ξένος, ανάξενος, αμφίξενος, ήταν μέσα στη γλώσσα του, μέσα στον ίδιο του τον εαυτό, το σώμα του, και τώρα ακόμη περισσότερο που οι καιροί μας θέλουν να είναι πιο ιδιωτικοί από ποτέ επειδή η παρακολούθησή μας είναι τόσο διεξοδική, τόσο εξονυχιστική, τόσο υποδόρια, τόσο ενδόμυχη, όσο ποτέ άλλοτε, οι πιο αδιάκριτοι καιροί εξωθούν σε τρόπους για την πιο αποτελεσματική διακριτικότητα, κάθε άνθρωπος μια κρύπτη, ένας λαβύρινθος από κρύπτες, μια άυπνη κρυφότητα. Κάτι που δεν κρύβεται. Κάτι αθέατο σε πλήρη θέαση».
[1]Η μετάφραση προέρχεται από το βιβλίο: Εταιρεία μελέτης των επιστημών του ανθρώπου: Είκοσι χρόνια, μτφ. Γ. Φαράκλας – Α. Μπαλτάς, Αθήνα: Νήσος: 2012, σ. 80-81.
***
Magnus William-Olsson / Μάγκνους Βίλλιαμ-Ούλσσον, Homullus absconditus. Θεσσαλονίκη: Σαιξπηρικόν, 2018.
***
Βασίλης Παπαγεωργίου, Θανάσης Βαλτινός: Ήλοι, ελιές, λέξεις, ήλιος. Φωτοδοκίμιο. Θεσσαλονίκη: Σαιξπηρικόν, 2017.
***
Βασίλης Παπαγεωργίου, Κλαίρη Μιτσοτάκη: Μας παίρνει ο αέρας. Φωτοδοκίμιο. Θεσσαλονίκη: Σαιξπηρικόν, 2017.
***
***
W. G. Sebald & Jan Peter Tripp, Oberättat. Översättning Fedja Wierød Borčak & Vasilis Papageorgiou. Chromata 2017.
***
W. G. Sebald και Jan Peter Tripp, Αδιήγητη ιστορία. Μετάφραση και επίμετρο: Βασίλης Παπαγεωργίου. Θεσσαλονίκη: Σαιξπηρικόν, 2016.
***
Βασίλης Παπαγεωργίου/Vasilis Papageorgiou, Στιγμές θέρους / Sommarstunder / Summer moments. Θεσσαλονίκη: Σαιξπηρικόν, 2016.
***
Thanasis Valtinos, Brådskande behov av misskund. Översättning: Michael Economou, Peter Luthersson och Vasilis Papageorgiou. Växjö: Trolltrumma, 2016.
***
Eva Runefelt, Στα χέρια της μνήμης. Με δυο εναρμονισμούς της Lo Snöfall. Θεσσαλονίκη: Σαιξπηρικόν, 2014.
***
Βασίλης Παπαγεωργίου, Ευφορία. Με επτά εναρμονισμούς της Lo Snöfall. Θεσσαλονίκη: Σαιξπηρικόν, 2014.
(Vasilis Papageorgiou, Euphoria. With seven arrangements by Lo Snöfall. Thessaloniki: Saixpirikon, 2014.)
***
Tomas Tranströmer (Τούμας Τράνστρεμερ), Οι μνήμες με βλέπουν. Μετάφραση Βασίλης Παπαγεωργίου, Εκδόσεις Σαιξπηρικόν, 2014.
***
Χένρικ Ίψεν, Χέντα Γκάμπλερ. Μετάφραση Βασίλης Παπαγεωργίου, Εκδόσεις Σαιξπηρικόν, 2013.
***
Vasilis Papageorgiou, Here, and Here: Essays on Affirmation and Tragic Awareness, Cambridge Scholars Publishing, 2010.
***
Ingen hand orörd
Ingen hand orörd (No hand untouched), a book with pictures by Lo Snöfall and poems by Vasilis Papageorgiou published by Växjö University Press, 2007.
Det här är den tredje bok som Lo Snöfall och Vasilis Papageorgiou skapar tillsammans. I Handens blick har Vasilis Papageorgiou skrivit poetiska betraktelser över Lo Snöfalls bilder. I En hand klär sakta har Lo Snöfall tecknat efter Vasilis Papageorgious texter. I den här volymen har deras samarbete nått en ny taktisk nivå. Några av Snöfalls bilder är gjorda efter Papageorgious texter men några texter kommenterar eller mediterar över Snöfalls bilder. Ytterligare några texter har utvidgats och intensifierats efter det att bilderna som illustrerar dem hade skapats. På samma sätt har några bilder bearbetats efter det att texten om dem hade skrivits. Även i denna bok, i vilken bilder och texter når ett nytt estetiskt plan, återskapas det subtila samspelet mellan det exakta och det abstrakta, det nära och det fjärran, det närvarande och det frånvarande mitt i en framför allt bejakande öppenhet.
***
Bertil Malmberg, Ταξιδεύοντας διαφορετικά. Επιλογή ποιημάτων. Επιμέλεια, εισαγωγή, μετάφραση Βασίλης Παπαγεωργίου. Πρόλογος Peter Luthersson. Σχέδιο εξωφύλλου Lo Snöfall. Αθήνα, Οδός Πανός 2009.
Η παρούσα ανθολογία έχει πάνω απ’ όλα σκοπό να κάνει γνωστό στην Ελλάδα έναν μεγάλο ποιητή που διεύρυνε τον σουηδικό και ευρωπαϊκό μοντερνισμό. Συγχρόνως δίνεται και πάλι η δυνατότητα στους αναγνώστες της ποίησης στην Ελλάδα για μια άλλη γόνιμη σύγκριση με εκείνον τον μοντερνισμό, ο οποίος ακολουθώντας τον γλωσσικά διασταλτικό γαλλικό υπερρεαλισμό, όπως κυρίως τον συναντάμε στον Ανδρέα Εμπειρίκο, τον Νίκο Εγγονόπουλο ή τον Οδυσσέα Ελύτη, πρωτίστως καταφάσκει το φως και τη ζωή, ενώ τα όνειρα και οι παραισθήσεις στον Μάλμπεργκ διαπνέονται από το σκοτάδι και τον θάνατο. Πρόκειται για μια δημιουργική αντιστικτική σύγκριση, ιδιαίτερα όταν έχουμε υπόψη ότι και στις δυο περιπτώσεις η έγνοια για τον άνθρωπο είναι και η αφορμή και το ζητούμενο. Έγνοια που στην ποίηση και σε διάφορα πεζά του ο Μάλμπεργκ, ο οποίος στα νιάτα του με υψηλή γλώσσα και μετάρσιο φρόνημα έγραφε μεγαλόσχημη ποίηση, συγκεκριμενοποιεί στη στάση του κατά του αυταρχισμού, της ολότητας και των ολοκληρώσεων.
Βασίλης Παπαγεωργίου
***
Gräset doftar starkt. Fem samtida grekiska prosaister. Urval och inledning Vasilis Papageorgiou. Översättning Michael Economou och Vasilis Papageorgiou. Växjö University Press 2009.
De fem författarna i denna samling berättelser är Greklands främsta prosaister. De representerar olika litterära stilar, olika estetiska världar och olika existentiella och samhälleliga angelägenheter. Gemensamt har de den språkliga akribi som deras texter på ett mästerligt sätt genomandas av samt det unika sätt att ge substans åt och förvandla sina erfarenheter och iakttagelser till konst. De fem författarna tillhör också olika generationer, vilket erbjuder ett rikt spektrum av olika möjligheter att närma sig den grekiska samtiden. Den sistnämnda präglas av den mångfasetterade och ofta dramatiska grekiska historia som från antiken och genom den bysantinska eran ända fram till våra dagar aldrig upphört att fungera som en outsinlig källa för såväl estetiska som moraliska val och lärdomar.
Vasilis Papageorgiou
***
Vasilis Papageorgiou, Panta rei i Mjuka mörkret. Växjö University Press, 2003. A monograph on Eva Runefelt’s poetry collection Mjuka mörkret and on affirmation.
chromata 
